In 2023 hebben we ondervonden wat vier jaar ‘antidozen’ retoriek voor effect heeft.Nieuwe terreinen worden bijna niet meer uitgegeven. Tegelijk blijft de vraag naar opslagruimte groot, omdat verladers ook de effecten voelen van de inflatie en onrust in de wereld.
Het logistieke vastgoedjaar 2023 éen zin samengevat: Veel te veel vraag en veel te weinig aanbod. De gemiddelde voorraadniveaus liepen op. Na de corona jaren, waarin we niet konden reizen en veel meer spulletjes bestelden, werd in 2023 het geld aan andere zaken uitgegeven. Het gevolg is dat de pakhuizen liggen vol en er bijna geen schuifruimte meer is. Gebouweigenaren hebben het prima naar hun zin, want de schaarste zorgt uiteraard voor een veel betere onderhandelingspositie.
Maar voor de bedrijven die afhankelijk zijn van nieuwbouw was 2023 een moeilijk jaar.
Sinds de ECB in juli 2022 begon met het verhogen van de rente, zie je het aantal nieuwbouw ontwikkelingen en transacties drastisch teruggelopen.
Ruimte voor logistieke ontwikkelingen is nagenoeg op en nieuwe greenfield locaties voor logistiek hoeven we niet veel meer te verwachten. De sector moet zichzelf opnieuw uitvinden en doet dit deels ook al wel. De trending topics in den Haag en de provincies zijn circulaire economie, smart energy hubs en zero emissie stadslogistiek. Met een aantal mooie initiatieven en inspirerende voorbeelden probeert de sector het blazoen wat op te poetsen. De kern van het probleem ligt alleen veel dieper. Net als met de land- en tuinbouw ook het succes van de logistiek een keerzijde heeft. Het College van Rijksadviseurs heeft ondanks alle inspanningen vanuit de sector nog niet goed begrepen waar de sector om draait. In hun advies van september 2023 had men weer een nieuwe manier gevonden om de sector in discrediet tebrengen. Volgens het college is Nederland inmiddels het besef doorgedrongen dat het niet meer draait om particuliere welvaart (materieel bezit) maar om het publieke welzijn (schone lucht, biodiversiteit en gezondheid). Of de uitslag van de verkiezingen dit beeld onderbouwt, waag ik te betwijfelen, maar persoonlijk kan ik mij er zeker in vinden. Om daar te komen, stelt het college dat we toe moeten naar een circulaire economie. Waar men vervolgens volledig de plank misslaat is het verwijt, dat de logistieke sector de lineaire economie in standte houdt. Dat de mensen die spulletjes hebben besteld op black Friday. Die online kleding bestellen in 3 verschillende maten, of de prullenbak makkelijker vinden dan de kringloopwinkel. Doe daar wat aan, in plaats van via het ruimtelijke ordeningsbeleid DC’sproberen te weren.
Bedrijventerreinen weer onder de aandacht
Toch is er wel een positieve verandering zichtbaar bij de overheid in de benadering van logistiek. Men erkent inmiddels weer dat het een cruciale sector is. Van een stop op nieuwelogistiek schuift het nu op naar duurzame groei voor circulaire economie. Ook wordt de waarde van binnenstedelijke bedrijventerreinen steeds meer benadrukt. Mijn inschatting is dat als de overheid haar zaakjes op orde krijgt rondom stikstof, ruimtelijke ordening en klimaatambities, de sector zich prima kan aanpassen en schikken in de gewenste nieuwe, duurzame economie.
Tot slot wil ik nog stilstaan bij de verkiezingsuitslag van 22 november. De PVV toont met de grote winst aan dat migratie en bestaanszekerheid voor veel Nederlanders de belangrijkste thema’s zijn die op dit moment spelen. Welke gevolgen gaat dit hebben voor de logistieke sector, die verantwoordelijk is voor 44% van de arbeidsmigranten? Wat als straks ook die mensen niet meer in de distributiecentra kunnen werken? Zal dit de trend voor automatisering en robotisering nog verder versnellen? Of kunnen we toch een manier vinden om de niet actieve beroepsbevolking te activeren? Bedrijven zullen de komende jaren scherpe keuzes moeten maken en hun dienstverlening en bedrijfsprocessen moeten aanpassen op de nieuwe werkelijkheid. Veel opgaven en uitdagingen, maar wie hier het beste mee omgaat is de winnaar van morgen!